بررسی آموزش شهروندی در برنامه درسی آشکار آموزش و پرورش رسمی ایران در سال 90-1389

در علوم اجتماعی مفهوم شهروندی ناظر بر وضعیت و رابطه ای پیچیده میان اتباع یک کشور با همدیگر و نیز میان اتباع با دولت است. در سطحی گسترده تر شهروندی نوعی ارتباط و کنش متقابل میان همه انسانهاست. به همین ترتیب شهروند کسی است که مطابق با آموزه های شهروندی عمل و رفتار کند، آموزه هایی که طی فرایند جامعه پذیری آموخته می شوند. یکی از مجراهای جامعه پذیری نهاد آموزش و پرورش است. بر این اساس تحقیق حاضر با دو فرضیه آغاز می شود. یکی اینکه آموزش شهروندی در برنامه های درسی آموزش و پرورش ایران بیشتر تکلیف محور است. دوم اینکه در برنامه های آموزشی شاخصه هایی ناسازگار با آموزه های شهروندی نیز دیده می شود. در پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، مدل قیاسی کتاب های درسی مصوب آموزش و پرورش رسمی ایران در سال 90- 1389را به عنوان جامعه آماری انتخاب و دروس تعلیمات اجتماعی، تعلیمات دینی و فارسی دوره راهنمایی و دروس دین و زندگی و دانش اجتماعی دوره دبیرستان را به عنوان نمونه مورد تحلیل قرار داده ایم. واحد زمینه ای(متن) کتب درسی انتخاب شده و واحد تحلیل(ثبت) مفاهیم مرتبط با آموزش شهروندی می باشند. نتایج به دست آمده از پژوهش حاضر نشان می دهد که آموزه های شهروندی موجود در آموزش و پرورش آشکار ایران بیشتر تکلیف محورند تا حق محور و همچنین نتایج نشان می دهند که آموزه های ناسازگار با شهروندی در برنامه درسی وجود دارد.